شاید دولت با تزریق منابع مالی به بنگاه های اقتصادی بتواند، تعدادی از جوانان را جذب بازار کار کند؛ اما به دلیل نبود سرمایه و عدم رشد اقتصادی، کارفرما نمی تواند به نیاز نیروی کار پاسخ دهد و همین مسئله باعث تکرار چرخه معیوب بیکاری در تمام دولت ها شده است. ایجاد اشتغال بدون جذب سرمایه گذاری و فقط با تزریق منابع ملی غیر ممکن است. دولت باید با جذب سرمایه چرخ تولید را راه بیندازد تا نیاز به جذب نیروی کار احساس شود و در این شرایط می توان گفت یک اشتغال پایدار و دائم در فرآیند رشد اقتصادی ایجاد می شود.

ببینید:

فیلم/تشکیک در آمار اشتغال‌زایی دولت

آمارها و بررسی طرح های مختلف رشد اقتصادی در کشورهای مختلف نشان می دهد که در هیچ جای دنیا غیر از تمرکز بر رشد اقتصادی، ایجاد شغل محقق نمی شود. بنابر این ضرورت دارد تا تمرکز دولت برای ایجاد اشتغال به سمت رفع موانع ساختاری رشد اقتصادی و سرمایه گذاری هدایت شود. اگر دولت بتواند ماشین اقتصاد را در یک جاده صاف بیندازد قطعاً بازار کار و اشتغال سامان می گیرد.

طرح کارورزی، طرح کاج، اشتغال فراگیر،طرح تکاپو،یارانه دستمزد،طرح کاج، مهارت آموزی در محیط واقعی  طرح های اشتغالزایی است. که «طرح کاج» در برگیرنده سه طرح «مهارت آموزی در محیط واقعی» با هدف اشتغال پذیری جوانان15تا22 ساله‌ی عمدتاً غیردانشگاهی، «طرح کارورزی» ویژه اشتغال جوانان فارغ التحصیل در گروه سنی 23 تا 35 سال و «طرح مشوق‌های بیمه‌ای» برای کارفرمایان در صورت جذب جوانان دانش آموخته دانشگاهی است که اشتغال 250هزار نفر را هدفگذاری کرده بود.

«برنامه اشتغال فراگیر» از جمله برنامه هایی بود که سال گذشته از سوی دولت به عنوان یکی از محوری ترین برنامه های اشتغال دولت ابلاغ شد. مقرر شد از طرف سازمان برنامه و بودجه نسبت به تخصیص 500 میلیارد تومان برای توسعه رسته‌های منتخب اشتغال در استان‌ها و همچنین سه طرحی که تحت عنوان طرح کاج یا «کارانه اشتغال جوانان» ذیل برنامه اشتغال فراگیر تعریف شدند، اقدام شود.همچنین علاوه بر پیش بینی 500میلیارد تومان برای طرح‌های مذکور، مقرر شد 500 میلیارد تومان به عنوان «یارانه سود تسهیلات» در قالب اعتبارات عمومی دولت جهت تعدیل نرخ سود و کارمزد تسهیلات بانکی و یا کمک‌های فنی و اعتباری به صاحبان بنگاه‌های واجد شرایط پرداخت شود.

 همچنین دو طرح «ایجاد برنامه اشتغال روستایی و عشایری» و «برنامه اشتغال فراگیر» نیز سال گذشته از طرف سازمان برنامه و بودجه رونمایی شد که از این میان 500 میلیاردتومان برای «طرح‌های کاج و رسته های منتخب» و500میلیارد تومان برای «یارانه سود تسهیلات» پیش بینی شده است و همچنین در طرح اشتغال روستایی علی الرغم مکاتبات وزارت کار با دولت  50 درصد دوم پرداخت تسهیلات روستایی پرداخت نشده است.

 عیسی منصوری، معاون اشتغال وزارت کار نیز بیان کرد: رئیس جمهوری و رییس سازمان برنامه و بودجه، دستورهای لازم را برای پرداخت 50 درصد دوم پرداخت تسهیلات روستایی صادر کرده اند اما باید بتوانیم تسهیلات را به شکل اصولی در اختیار رسته های متقاضی دریافت تسهیلات قرار دهیم.در فاز دوم الویت پرداخت تسهیلات با روستاهای کانونی و رسته های خدمات و فرآوری های معدنی است.  در چارچوب قانون و آیین نامه ها به استانها ابلاغ کردیم در مقابل طرح های پیشنهادی انعطاف داشته باشند.

به گفته معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در تخصیص50 درصد اول منابع طرح اشتغال زایی، برخی رسته ها از جمله فرآوری مواد معدنی و خدمات نتوانسته اند منابع کافی را جذب کنند، به همین دلیل در حال حاضر، تنها امکان ثبت نام در این رسته ها در سامانه کارا فراهم شده است و بقیه رسته هایی که بیش از ظرفیت خود اعتبار جذب کرده اند بسته شده اند.

علاوه بر اینکه طرح های اشتغالزایی در دولت تلنبارشده است که هنوز اعتبارهای لازم اختصاص نشده است اما علاوه بر این موضوع جالب اینجاست که  طبق بررسی های اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس ، 2 میلیون شغل ایجاد شده طی سه سال اخیرارتباطی به سیاست های اشتغال زایی دولت ندارد؛ ضمن اینکه 65 درصد شاغلان اضافه شده، از پوشش بیمه‌ای محرومند.

*اشتغال 2 میلیون نفر طی سه سال

اما مطالعات این گزارش از تحولات بازار کار ایران نشان می‌دهد، تحول ویژه‌تر طی دوره پاییز سال 1393 تا زمستان سال 1396 علاوه بر افزایش نرخ مشارکت، آن است که بیش از 70 درصد جمعیت اضافه شده به جمعیت فعال، شاغل شده‌اند.

بررسی آمار بازار کار نشان می‌دهد طی 3.5 سال منتهی به زمستان 1396 همواره جمعیت شاغل افزایش یافته است و به طور متوسط در هر فصل نسبت به فصل مشابه سال قبل 706هزار نفر به جمعیت شاغل اضافه شده است.

اضافه شدن بیش از 2 میلیون نفر طی 3 سال به جمعیت حدوداً 21 میلیون نفری شاغلان کشور رخداد بسیار مهمی است. به خصوص آنکه در شرایطی این اتفاق رخ داده است که انتظار چنین عملکردی برای افزایش اشتغال غیرممکن به نظر می‌رسید.

البته بر اساس بررسی های مرکز پژوهش های مجلس، افزایش اشتغال طی 14فصل منتهی به زمستان 96عمدتاً در بخش خدمات و بنگاه‌های بسیار کوچک (دارای کمتر از 4 نفر کارکن) و با وضعیت شغلی «کارکن مستقل» بوده است که سهم کمتری از این اشتغال ایجاد شده دارای پوشش بیمه به واسطه شغل خود بوده‌اند و سهم بیشتری دارای اشتغال ناقص هستند و تمایل دارند شغل تمام وقتی داشته باشند.

*60 درصد اشتغال در بنگاه‌های یک تا چهار نفره

بر اساس این مطالعه پژوهشی 60 تا 65 درصد اشتغال کشور طی سالهای اخیر در بنگاه‌های خرد دارای 1 تا 4 نفر کارکن متمرکز است، کمتر از 10 درصد در بنگاه‌های دارای 5 تا 9کارکن و مابقی یعنی نزدیک به 30 درصد نیز در بنگاه‌های دارای 10 نفر کارکن و بیشتر قرار دارند. اما در فاصله فصول اخیر نقش بنگاه‌های خرد 1 تا 4 نفر در ایجاد اشتغال بیشتر شده است.

اشتغالی که طی دوره مورد بررسی محقق شده اشتغالی است که تفاوت های قابل ملاحظه‌ای با ترکیب اشتغال کشور طی دهه قبل از دوره جدید دارد. زیرا از یک سو شاهد حضور پررنگ‌تر زنان و افراد دارای تحصیلات دانشگاهی در بازار کار هستیم و ازسوی دیگر اشتغال ایجاد شده اشتغالی است که نه توسط بخش دولتی یا شرکتی و کارخانه‌ای، بلکه توسط بخش غیرشرکتی و با تمرکز بر خدماتی مانند خرده فروشی و عمده فروشی، تعمیرات، حمل ونقل، واسطه گری، خدمات مواد غذایی و ... ایجاد شده است.

این طور به نظر می رسد، جوانان کشور به واسطه نیاز برای تأمین معیشت و در دوره‌ای که تقاضای نیروی کار توسط شرکت ها و بنگاه های اقتصادیِ متوسط و بزرگ بسیار محدود بوده است، خود اقدام به ایجاد مشاغل و ارائه خدماتی برای گذران زندگی خود کرده‌اند. لذا این مشاغل که با وضعیت شغلی «کارکن مستقل» طبقه بندی می‌شود، دارای قرارداد به معنای متعارف بین بنگاههای اقتصادی و کارکنان خود نیستند و تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرد.

از طرفی ممکن است چنین مشاغلی از قابلیت مناسبی برای اشتغال تمام وقت افراد برخوردار نباشد، ازاین روی شاهد افزایش سهم اشتغال ناقص در این دوره هستیم.

*اشتغال ایجاد شده ناشی از سیاست های اشتغالزایی دولت نبوده است

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس حاکی از آن است که، جنس اشتغال ایجاد شده طی 3.5سال منتهی به زمستان سال 1396 ، به خصوص در فصول مؤخرتر، از جنسی است که نمی توان آن را به سیاستهای اقتصادی دولت، به ویژه سیاستهایی که با عنوان سیاست های اشتغالزایی یاد می شود نسبت داد.